Karniowice

Sołtys: Jacek Kozera

KARNIOWICE
– położone są, analogicznie jak Bolechowice czy Kobylany na północnej granicy Rowu Krzeszowickiego u stóp stromych i skalistych krawędzi Wyżyny Olkuskiej, której wierzchowiny wznoszą się przeciętnie do 100 m ponad zabudowaniami wsi. Ich kulminację tworzy najwyższe w okolicy, zalesione wzgórze Krzemionka (447,3 m n.p.m.). Z jego stoków ponad Gajem Karniowskim, podobnie jak z wielu innych miejsc na krawędzi, a szczególnie spod krzyża ufundowanego przez mieszkańców w 1990 r. roztaczają się rozległe panoramy Rowu Krzeszowickiego, Garbu Tenczyńskiego, Krakowa, a w oddali Pogórza Wielickiego, Beskidów, a nawet Tatr. W krajobrazie Karniowic wyraźną dominantę tworzy zespół miejskich bloków, obecnie o różnych funkcjach, wzniesionych przez d. Krakowski Ośrodek Doradztwa Rolniczego.

Z historii...

Karniowice – w 1286 r. z nadania Leszka Czarnego stały się wsią rycerską, która dość często na przestrzeni swych dziejów zmieniała dziedziców. Posiadali je m.in. Mikołaj Białucha – wojewoda sandomierski i starosta krakowski (XIV/XV w.), Dobiesław Kmita z Wiśnicza - wojewoda lubelski i sandomierski(1469 r.), Tęczyńscy (1470 - 1 poł. XVI w.), Pipanowie (od 1615), Stanisław Wojeński - kanonik krakowski (1665-1675), Bzowscy (poł. XVIII w.), Morsztynowie (1790), Ossolińscy, Meciszewscy (1816), Bartynowscy (1835), de Laveaux (po 1839), Lewiccy, Mieroszewscy (od 1856) i ostatecznie hrabiowie Skrzyńscy (1895-1945).
We współczesnej historii wsi zapisał się Krakowski Ośrodek Postępu Rolniczego (dziś Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego), który w latach 1978-82 wzniósł zespół bloków użytkowo - mieszkalnych, o charakterze miejskiego osiedla. W 1988 r. Ośrodek podjął także renowację karniowickiego dworu, którą po 1997 r. ukończył jego obecny prywatny właściciel, przeprowadzając następnie w latach 2009-2011 restaurację kaplicy.

Zabytki

Zespół dworski – zarówno dwór, jak i położona w przyległym parku kaplica są zabytkami niezwykle wartościowymi historycznie i architektonicznie. Późnobarokowy dwór, którego architekturę określają dwa alkierze po bokach nadające mu cechy obronne, pochodzi z końca 3 ćw. XVIII w. W 1860 r. w toku przebudowy dokonanej przez ówczesnego dziedzica Stanisława Mieroszewskiego (1827-1900), galicyjskiego konserwatywnego polityka i posła do Rady Państwa w Wiedniu, dwór zyskał lukarny i ganek z oryginalnymprzyczółkiem ozdobionym herbem Ślepowron i łacińską sentencją „miłość ojczyzny naszym obowiązkiem”. Mieroszewski odnowił także stojącą obok dworu barokową, sześcioboczną kaplicę, wzniesioną przed 1624 r. przez Jerzego Pipana (1569 -1648) krakowskiego aptekarza i lekarza, rektora Uniwersytetu Artystów w Padwie, po którym Karniowicami władał do 1665 r. jego syn również aptekarz Jerzy (1612-1693). Pipanowie do 1668 r. prowadzili w kamienicy przy Rynku Głównym (dziś nr 13) w Krakowie aptekę „Pod Złotą Głową”, założoną z pocz. XVI w. Funkcjonowała ona, co jest ewenementem na skalę europejską, nieprzerwanie w tym samym miejscu przez 500 lat ! I współcześnie została zlikwidowana przez prywatnego właściciela kamienicy wraz z zabytkowym XIX-wiecznym wyposażeniem, które jak donosiła prasa uległo rozproszeniu. W kaplicy zachował się ołtarz z marmurowym antepedium o bogatej, wzorzystej dekoracji, wykonanym w czarnym wapieniu zw. marmurem w pobliskim Dębniku, a także sześć marmurowych tablic epitafijnych ufundowanych w latach 1665-1675 przez ks. Stanisława Wojeńskiego, poświęconych jego przyjaciołom, m.in. hetmanowi konnemu koronnemu Jerzemu Sebastianowi Lubomirskiemu (zm. 1667) i poległemu pod Chocimiem w 1673 r. i Achacemu Pisarskiemu, staroście wolbromskiemu. Podczas ostatniej konserwacji kaplicy została w niej odkryta pierwotna dekoracja malarska. Oba obiekty położone są w parku krajobrazowym noszącym ślady założenia tarasowego. Niestety całość zespołu dworskiego jest niedostępna.

Źródło: Przewodnik turystyczny „Gmina Zabierzów Jurajska Kraina”