Ujazd

Sołtys: Jan Piotr Baran

UJAZD– wieś w północnej części Rowu Krzeszowickiego, u ujścia Doliny Kluczwody.

Z historii...

W średniowieczu nazwa Ujazd oznaczała obszar ziemi o granicach wyznaczonych poprzez konny objazd. Miejscowa tradycja początków wsi upatruje w XI w. głosząc, iż na jej terenie rósł wiąz posadzony jeszcze przez św. Stanisława BM. Faktycznie pierwsze informacje o Ujeździe pochodzą z 1358 r. i dotyczą sprzedaży gruntów przez Victora z Ujazdu i jego siostrzeńca Clicha biskupowi krakowskiemu Bodzancie. Kolejne wiadomości z lat 1371-4 i z 1388 r. wskazują, że w Ujeździe wraz z przyległymi Grabiszycami (wsi zanikłej po XVI w.) mieli swe działy także przedstawiciele różnych okolicznych rodów. Szczególnie ścisłe związki łączyły Ujazd z Brzeziem w okresie od końca XIV w. po wiek XVII, gdy obie wsie stanowiły jeden kompleks majątkowy (zob. Brzezie). Dopiero źródła z 1680 r. wymieniają, jako odrębnego dziedzica Ujazdu - Jerzego Mrozowskiego, następnie w 1783 r. chorążynę sieradzką Błeszyńską, a w 1791 r. Adama hr. Męcińskiego (1740-1805), kasztelana spicymierskiego (Spycimierz k. Sieradza) i starostę bodaczowskiego (zob. Zelków). W 1 poł. XIX w. Ujazd znalazł się w posiadaniu rodziny Like, następnie w 2 poł. tegoż stulecia Kaspra Reinera, a od 1884 r. Zygmunta Jałbrzykowskiego (1838-1910) - powstańca styczniowego 1863 r., działacza gospodarczego, a także jednego z głównych fundatorów szpitala Bonifratrów w Krakowie. W rękach jego wnuczek majątek pozostał do czasu nacjonalizacji w 1945 r., a następnie został rozparcelowany, zaś zespół dworski przekazany miejscowej rolniczej spółdzielni, potem kółku rolniczemu, w latach 1978 - 2005 r. Instytutowi Zootechniki w Balicach i ostatecznie wydzierżawiony wieczyście osobie prywatnej.

Zabytki

Obecnie z dawnego zespołu dworskiego ukształtowanego na przestrzeni końca XVIII w.- końca XIX w. pozostał park, pierwotnie ogród o pow. 2,5 ha, współcześnie odrestaurowane budynki oficyny, obory i stodoły z końca XIX w. Natomiast dawny XIX-wieczny dwór został rozebrany w l. 60. XX w. z uwagi na zły stan spowodowany wcześniejszym pożarem.
„Kapsuła czasu” - podczas prowadzonych w sierpniu 2017 r. prac odnowienia fundamentu zabytkowego krzyża u zbiegu ulic Ogrodowej i Różanej (na zach. skraju wsi) odnaleziono starą butelkę zawierającą pożółkły i zapisany arkusz papieru. Przekazano ją do Archiwum Narodowego w Krakowie, gdzie konserwatorzy zdołali wydobyć papier i odczytać, praktycznie w całości zapis. Okazało się, że był to ręcznie spisany dokument na okoliczność przeniesienia krzyża w dniu 3 maja 1905 r. z miejsca „odległego o 74 kroki dalej…” w obecne w związku z wyznaczaniem, bliżej nieokreślonej drogi. Dalej opisano ówczesną sytuację polityczną, wymieniając cesarzy trzech zaborczych mocarstw, dziedzica majątku w Ujeździe Zygmunta Jałbrzykowskiego, a także nazwiska świadków wydarzenia. Dokument ten w dniu3 maja 2018 r. ponownie umieszczono w specjalnej kapsule czasu dołączając analogiczny, także w wersji elektronicznej opisujący czasy nam współczesne oraz prezentujący zdjęcia Ujazdu, i uroczyście zamurowano w kamiennej podstawie odnowionego krzyża.

Źródło: Przewodnik turystyczny „Gmina Zabierzów Jurajska Kraina”