Gmina
Dla Mieszkańca
Inwestycje i rozwój Gminy
Opracowane i uchwalone zostały następujące dokumenty:
Przyjęcie powyższych dokumentów pozwoliło na uzyskanie środków zewnętrznych na udzielanie dotacji przy wymianie palenisk na paliwa stałe w ramach Programu Ograniczenia Niskiej Emisji realizowanego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie oraz w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego.
Ponadto w 2017 i 2018 r. zostały przyjęte przez Radę Gminy Zabierzów:
Opiniowane były następujące dokumenty:
Powyższe akty prawne mają głównie na celu zlikwidowanie bezklasowych kotłów na paliwa stałe oraz wyeliminowanie spalania paliw najgorszej jakości – w szczególności flotów i mułów węglowych. Gmina Zabierzów popiera wprowadzenie norm, które będą regulowały jakość sprzedawanego i użytkowanego paliwa w celach grzewczych. Gmina Zabierzów poparła również wprowadzenie obowiązkowych norm, które powinny spełniać wszystkie kotły na paliwa stałe.
Prowadzony przez Wydział Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami Program Ograniczenia Niskiej Emisji ma na celu poprawienie jakości powietrza poprzez dofinansowanie trwałej wymiany indywidualnych, nieekologicznych palenisk na paliwa stałe (tj. węgiel, miał, drewno), posiadające możliwość spalania odpadów, na nowe proekologiczne źródła ciepła.
Wymiana nieekologicznych palenisk była dofinansowywana z dwóch źródeł (lata 2016-2017):
Od 2018 r. dotacje z PONE udzielane są wyłącznie ze środków budżetu gminy Zabierzów.
W związku z wycofaniem się Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie ze wsparcia gmin w finansowaniu programu, Gmina Zabierzów zdecydowała się kontynuować PONE jako program własny gminy. Regulamin udzielania wsparcia został przyjęty poprzez uchwałę nr V/44/19 Rady Gminy Zabierzów z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie przyjęcia regulaminu udzielania dotacji na wymianę źródeł ogrzewania na paliwa stałe w ramach Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE) dla Gminy Zabierzów.
Efekty realizacji PONE w latach 2016-2020:
- 343 kotłów gazowych
- 76 kotłów węglowych 5 klasa/ekoprojekt
- 13 kotłów na biomasę 5 klasa/ekoprojekt
Łączny koszt działania (WFOŚiGW, budżet gminy, wkład mieszkańców): 6 417 391,93 zł
Program dotacyjny był finansowany z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego 2014-2020; Zadanie 4.4 Redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza; Poddziałanie 4.4.1 Obniżenie poziomu niskiej emisji ZIT.
W ramach programu dotacyjnego można było uzyskać dofinansowanie na przeprowadzenie wymiany nieekologicznych palenisk na paliwa stałe na ogrzewanie gazowe, pompy ciepła i kotły na biomasę spełniające wymagania dyrektywy UE – Ekoprojekt.
Kryteria dostępu: niezbędne było spełnienie wymogu docieplenia budynku na poziomie EpH+W= 150 kWh/(m2*rok) dla domów jednorodzinnych. Jeśli ocena energetyczna wykazała brak spełnienia wskaźnika EpH+W= 150, to zostały zaproponowane właścicielowi budynku odpowiednie prace dociepleniowe. Zobowiązanie się do wykonania zaproponowanych wariantów dociepleniowych skutkowało możliwością zawarcia umowy o dotację.
Wysokość dotacji w latach 2018-2019:
Wysokość dotacji w latach 2020-2022:
Realizacja PGN w latach 2018-2020
-390 kotłów gazowych
-25 kotłów na biomasę (ekoprojekt)
-2 pompy ciepła
Łączny koszt działania (RPO WM, budżet gminy, wkład mieszkańców): 6 540 303,51 zł
Podczas sesji Rady Gminy Zabierzów z dnia 22 lutego 2019 r. został przyjęty program osłonowy skierowany do osób które przeprowadzą trwałą zmianę systemu ogrzewania opartego na paliwie stałym na system gazowy. Oferta jest skierowana do klientów Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zabierzowie, a koszty inwestycji są w całości pokrywane ze środków programu osłonowego.
W latach 2019-2020 na wymianę 9 systemów ogrzewania w ramach programu wydano łącznie 186 828,72 zł ze środków budżetu gminy. Zlikwidowanych zostało 14 szt. nieekologicznych źródeł grzewczych.
ŁĄCZNIE W LATACH 2016-2020 w ramach programów dotacyjnych:
Łączny koszt działania: 13 144 524,16 zł
Środki finansowania: budżet gminy Zabierzów, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego 2014-2020, wkład własny mieszkańców.
Gmina Zabierzów zajęła I miejsce wśród gmin wiejskich w województwie małopolskim pod względem osiągniętego efektu ekologicznego wynikającego z wymiany kotłów/pieców węglowych w roku:
Od 1 kwietnia 2019 działał w budynku Urzędu Gminy przy Rynku w Zabierzowie punkt informacyjny w sprawach dofinansowania wymiany kotłów i pieców węglowych. Było to miejsce, gdzie można było pobrać wnioski dotyczące wszystkich programów dotacyjnych i uzyskać pomoc w ich wypełnieniu. Punkt informacyjny znajdował się przy wejściu do urzędu gminy, p. 0.1A i był czynny od 8.00 do 12.00 w dniach pracy urzędu. Od 2020 r. sposób funkcjonowania punktu został zmieniony na potrzeby obsługi programu „Czyste powietrze”.
Na podstawie porozumienia z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie od października 2020 r. funkcjonuje w Urzędzie Gminy Zabierzów punkt obsługi programu Czyste powietrze. Udzielana jest pomoc mieszkańcom w składaniu i rozliczaniu wniosków.
Cel programu: poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej jednorodzinnych budynków mieszkalnych.
Ogólny zakres programu:
W styczniu 2020 r. Gmina Zabierzów przystąpiła do programu pilotażowego Czyste powietrze we współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i firmą NDE.
Na podstawie bazy inwentaryzacji źródeł ogrzewania do wszystkich budynków ogrzewanych węglem zostało wysłane zaproszenie na spotkanie dot. trwającego pilotażu. Spotkania były reklamowane na plakatach, na stronie i profilu internetowym gminy Zabierzów. Zaproszenie na spotkania odczytali również księża podczas niedzielnych mszy.
W efekcie, podczas dwóch spotkań informacyjnych na sali obrad Urzędu Gminy Zabierzów udział wzięło kilkuset mieszkańców. Następnie prowadzone były indywidualne konsultacje (7 spotkań), podczas których mieszkańcy wypełniali i wysyłali wnioski aplikacyjne do programu Czyste powietrze. Możliwe było również umówienie indywidualnego spotkania z konsultantami w miejscu zamieszkania.
Efektem przeprowadzenia pilotażu było złożenie 181 wniosków o dotacje na wymianę systemu grzewczego i docieplenie budynków. Wnioskowany zakres prac będzie realizowany przez następne 2 lata.
We współpracy gmin w ramach Stowarzyszenia Metropolia Krakowska została zaprojektowana ulotka propagująca postawy niskoemisyjne. Ulotka będąca częścią kampanii informacyjnej „Czyste powietrze wspólna sprawa” była dystrybuowana bezpośrednio do budynków mieszkalnych na terenie Gminy Zabierzów wraz z dodatkiem do miesięcznika Znad Rudawy.
Wspólna kampania informacyjna gmin była prowadzona w sezonach grzewczych 2017/2018, 2018/2019 oraz 2019/2020, podjęte zostały następujące działania:
Gmina Zabierzów zawarła porozumienia z Krakowskim Szpitalem Specjalistycznym im. Jana Pawła II. W ramach współpracy w listopadzie i grudniu 2017 r. odbyły się prelekcje dla mieszkańców o wpływie zanieczyszczeń powietrza na zdrowie.
Regularne publikowane są artykułów dotyczących ochrony powietrza i zasad prawidłowego gospodarowania odpadami w dystrybuowanym do wszystkich budynków mieszkalnych Gminy dodatku miesięcznika „Znad Rudawy” oraz na stronie Urzędu Gminy Zabierzów.
Organizowany jest Ekologiczny dzień dziecka, którego tematem wiodącym jest problem zanieczyszczenia powietrza.
Urząd Gminy Zabierzów wspiera przeprowadzenie i organizację Gminnego Konkursu Ekologicznego SMOG ZMIEŃMY TO.
Udzielane jest wsparcie w przeprowadzeniu konkursów ekologicznych dotyczących zanieczyszczeń środowiska i smogu w ramach Rodzinnych Familiad Rowerowych.
Już dwukrotnie odbywały się happeningi na rzecz czystego powietrza we współpracy Wydziału Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami ze szkołami w Zabierzowie.
W lutym 2016 r. zostało zorganizowane spotkanie, w ramach którego uczniowie szkoły podstawowej w Zabierzowie zostali zaproszeni do Urzędu Gminy Zabierzów na wykład dotyczący smogu i zanieczyszczeń powietrza. Wydarzenie zostało zrelacjonowane w prasie i w telewizji.
Natomiast w styczniu 2017 r. do Urzędu Gminy Zabierzów zostali zaproszeni uczniowie z gimnazjum w Zabierzowie, którzy złożyli także petycję o czyste powietrze. Obydwa spotkania zostały poprowadzone przez Kierownika Wydziału Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami. Uczniowie byli na nich wyposażeni w liczne plakaty, transparenty i maski antysmogowe. Dodatkowo uczniowie z gimnazjum w Zabierzowie otrzymali od Wydziału Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami ulotki informacyjne o podjętych działaniach ochrony powietrza przez Urząd Gminy. Ulotki były dystrybuowane następnego dnia podczas zebrania szkolnego w celu podnoszenia świadomości ekologicznej wśród rodziców uczniów.
Zabierzowskie Eko Forum – 28 listopada 2018 r. odbyło się w Sali obrad Urzędu Gminy Zabierzów I Zabierzowskie EKO Forum. Do udziału w Forum zaproszeni zostali mieszkańcy gminy, radni, sołtysi, przedstawiciele organizacji pro senioralnych, druhowie z OSP, uczniowie szkół podstawowych oraz gimnazjum z terenu Gminy Zabierzów a także kierownicy referatów ochrony środowiska z gmin powiatu krakowskiego i przedstawiciele zarządu stowarzyszenia Metropolia Krakowska.
Sesja Rady Gminy Zabierzów poświęcona tematowi ochrony powietrza. Dnia 22 lutego 2019 r. odbyła się specjalna sesja Rady Gminy Zabierzów poświęcona tematowi ochrony powietrza. Na sesji został uchwalony nowy regulamin Programu Ograniczenia Niskiej Emisji oraz program osłonowy dla najbiedniejszych. Przedstawione zostały dotychczasowe oraz planowane działania gminy Zabierzów w zakresie ochrony powietrza. Na sesję zostali zaproszeni m. in. mieszkańcy gminy Zabierzów, którzy brali aktywny udział w prowadzonej debacie.
Ulotki do nakazów płatniczych. W pierwszym kwartale 2019 r. wraz nakazami płatniczymi podatku od nieruchomości zostały dostarczone do mieszkańców ulotki informacyjne dotyczące terminów wymiany kotłów i pieców węglowych. Ulotka została opracowana przez Zabierzowski Alarm Smogowy, a wydruk i dystrybucję do mieszkańców przeprowadził Urząd Gminy Zabierzów.
W okresie październik-grudzień 2020 r. do wszystkich budynków, które w bazie inwentaryzacji gminy Zabierzów widniały jako ogrzewane węglem i drewnem zostały rozesłane pisma informacyjne. Pismo dotyczyło programów dotacyjnych i przypomniało o obowiązujących terminach wymiany starych urządzeń grzewczych.
Nowa strona urzędu. W 2019 r. powstała nowa strona internetowa Wydziału Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami. Informacje dotyczące ochrony powietrza zostały w czytelny sposób uporządkowane w wydzielonej zakładce tematycznej. W 2019 r. na głównej stronie Urzędu Gminy Zabierzów został dodany widżet informujący o stanie jakości powietrza i ogłaszanych stopniach zagrożenia zanieczyszczeniami powietrza.
Spotkania w sprawie programu „Czyste powietrze”. W 2019 r. odbyły się kolejne spotkania informacyjne w sprawie programu „Czyste powietrze”, w ramach którego można uzyskać dofinansowanie na wymianę nieekologiczny źródeł ciepła, docieplenie budynku i instalację odnawialnych źródeł energii. W Zabierzowie i Więckowicach prelekcję skierowaną do mieszkańców wygłosił zaproszony w tym celu doradca energetyczny z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. Wszyscy zainteresowani mieli możliwość uzyskania indywidualnej pomocy w wypełnieniu i złożeniu wniosku o dotację. Dodatkowe spotkania skierowane do mieszkańców gminy Zabierzów w sprawie programu organizowała fundacja DomEnergia.
Spotkania edukacyjne w szkołach. W ramach kampanii edukacyjno-informacyjnej, prowadzonej w projekcie pn. Promowanie niskoemisyjnych strategii – realizacja programu niskiej emisji w zakresie wymiany palenisk domowych na terenie Gminy Zabierzów, współfinansowanym w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020, Urząd Gminy zorganizował cykl 10 spotkań dla dzieci. Dwa pierwsze odbyły się w maju 2019 r. w SP w Rudawie i ZSP w Zabierzowie, natomiast w listopadzie 2019 r. przeprowadzono osiem kolejnych w: ZSP Balice, SP Bolechowice, SP Brzezie, SP Kobylany, SP Nielepice, SP Rudawa, SP Rudawa, ZSP Zabierzów. W spektaklach poruszono problemy związane z zanieczyszczeniem powietrza, segregacją odpadów czy degradacją środowiska. Każdy z uczestników dowiedział się również, w jaki sposób chronić las oraz zwierzęta w nim mieszkające przed negatywnym wpływem człowieka.
Gmina Zabierzów prowadzi inwentaryzację źródeł ogrzewania budynków. W kwietniu i maju 2018 r. pracownicy Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych w Zabierzowie wykonali inwentaryzację w terenie. Wydział Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami opracował otrzymane ankiety (ponad 8 tys. adresów) i stworzył bazę danych źródeł ogrzewania. Do obsługi bazy danych zostało dodatkowo wdrożone oprogramowanie wspomagające inwentaryzację, wymianę kotłów i zastosowanie odnawialnych źródeł energii.
Pod koniec 2019 r. została przeprowadzona inwentaryzacja uzupełniająca, która obejmowała budynki, które nie udało się zinwentaryzować podczas pierwszego etapu prac w terenie. Baza danych jest także uzupełniana na podstawie wymian urządzeń grzewczych w ramach programów dotacyjnych oraz na podstawie prowadzonych kontroli spalania odpadów. Do końca 2019 r. inwentaryzacją zostało objęte 96% punków adresowych w gminie Zabierzów.
Szczegółowe wyniki inwentaryzacji znajdują się w odrębnym artykule w dziale ochrona powietrza.
Gmina Zabierzów wyposażyła szkoły i przedszkola w oczyszczacze powietrza. W 2017 r. ze środków Gminy zakupionych zostało 16 urządzeń poprawiających jakość powietrza.
Dodatkowo pozyskane zostało 12 oczyszczaczy powietrza dla szkół i przedszkoli od Marszałka Województwa Małopolskiego w ramach realizacji projektu zintegrowanego LIFE pn. „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze” współfinansowanego ze środków Programu LIFE Unii Europejskiej.
Szkoła w Rząsce pozyskała 10 szt. oczyszczaczy powietrza od stowarzyszenia „Na 6+”. Fundusz sołecki w Zabierzowie przeznaczył w 2018 r. środki finansowe na zakup 5 szt. oczyszczaczy. Dodatkowo, ze środków własnych szkół zostały zakupione 2 urządzenia.
W ramach działań związanych z poprawą jakości powietrza w 2019 r. Urząd Gminy Zabierzów wypożyczył na okres 36 miesięcy oczyszczacze powietrza w ilości 30 szt. Wynajęte urządzenia trafiły w uzgodnieniu z Gminnym Zespołem Ekonomiczno – Administracyjnym do szkół publicznych w ilości: ZSP Balice 3 szt., SP Bolechowice 5 szt., SP Brzezie 5 szt., SP Kobylany 4 szt., SP Nielepice 4 szt., SP Rudawa 5 szt., SP Rząska 2 szt., ZSP Zabierzów 3 szt.
Suma: 76 szt. oczyszczaczy powietrza we wszystkich szkołach na terenie Gminy Zabierzów
Targi Grzewcze odbyły się 11 czerwca 2016 r. na rynku w Zabierzowie w godzinach 1000 – 1600. Celem targów było promowanie ekologicznych systemów grzewczych, odnawialnych źródeł energii i energooszczędności w budynkach mieszkalnych. Mieszkańcy mieli możliwość zapoznania się ze stanowiskami producentów i uzyskania fachowych porad. Prezentowane były nowoczesne kotły grzewcze na paliwa stałe i gazowe. Termin targów był zbieżny z początkiem wymiany palenisk w ramach Programu Ograniczenia Niskiej Emisji 2016.
Gmina Zabierzów wspiera wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. W 2015 i 2016 roku gmina Zabierzów brała udział w Projekcie “Instalacja systemów energii odnawialnej na budynkach użyteczności publicznej oraz domach prywatnych”. Wydatkowano na ten cel:
Łącznie zainstalowano kolektory słoneczne w obrębie 290 nieruchomości.
Ponadto od 2007 roku można uzyskać dofinansowanie w wysokości 4 000 zł do zakładanego systemu wykorzystującego alternatywne źródło energii (energię słoneczną). W latach 2007-2020 wydatkowano z budżetu na ten cel 1 197 787,00 zł, systemy solarne zainstalowano na 300 nieruchomościach. Co roku Gmina Zabierzów dotuje z własnego budżetu instalację paneli słonecznych.
Dzięki udzielonemu dofinansowaniu aż na 590 budynkach na terenie Gminy Zabierzów zostały zainstalowane panele słoneczne.
W dniu 18 września br., w Dworze Dzieduszyckich w Radziszowie, została podpisana Umowa partnerska pomiędzy LGD Blisko Krakowa (będącą Liderem projektu), a Gminami: Czernichów, Liszki, Skawina, Świątniki Górne i Zabierzów.
Projekt pn. „Czysta Energia Blisko Krakowa” umożliwi pozyskanie dofinansowania w ramach Działania 4.1 Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii Poddziałanie 4.1.1 Rozwój infrastruktury produkcji energii ze źródeł odnawialnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 (RPO WM).
Przedmiotem projektu jest kupno oraz montaż jednostek wytwarzających energię cieplną i elektryczną wykorzystujących odnawialne źródła energii, tj.: układów fotowoltaicznych, kolektorów słonecznych, pomp ciepła, a także pieców na biomasę. Urządzenia te, w ramach realizacji projektu, będą montowane w indywidualnych gospodarstwach domowych na terenie gmin partnerskich.
Całkowita wartość projektu wynosi 28 437 012,09 zł, a przyznana wartość dofinansowania ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wynosi 15 294 014,42 zł.
W celu zapobiegania spalania odpadów w domowych paleniskach Urząd Gminy Zabierzów podejmował następujące działania:
Dnia 20 grudnia 2017 r. została podjęta uchwała nr XXXVIII/385/17 Rady Gminy Zabierzów w sprawie przekazania środków finansowych dla Policji w celu organizacji dodatkowych patroli mających prowadzić kontrole palenisk. Na tej podstawie, na początku 2018 r. Gmina Zabierzów podpisała porozumienie z Policją, na mocy którego wykonywane były wspólne kontrole palenisk, prowadzone przez funkcjonariuszy policji i pracowników urzędu gminy. Zgłoszenia są przyjmowane zarówno przez Urząd Gminy Zabierzów, jak i Komisariat Policji w Zabierzowie.
Dnia 5 grudnia 2018 r. Pracownicy Urzędu Gminy odbyli szkolenie w zakresie pobierania próbek z palenisk przeprowadzone przez Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla. Od tego dnia podczas kontroli pracownicy urzędu są wyposażeni w specjalny sprzęt do pobierania próbek popiołu.
Kolejne porozumienie z policją zostało zawarte w styczniu 2020 r. i jeszcze bardziej rozszerzyło dotychczasową współpracę w zakresie kontroli domowych palenisk.
Więcej informacji w sprawie kontroli spalania odpadów znajduje się w poświęconej temu tematowi zakładce w dziale ochrona powietrza.
W dniach 14 listopada do 25 listopada 2016 r. prowadzone były pomiary w ramach akcji „Małopolska bez smogu” – pyłomierz był umieszczony na Samorządowym Centrum Kultury w Zabierzowie. Akcja odbywała się we współpracy gminy Zabierzów, Radia Kraków i Polskiego Alarmu Smogowego. Podsumowaniem akcji była debata przedstawicieli podkrakowskich gmin w studio Radia Kraków.
W celu kontynuowania pomiarów Gmina Zabierzów zakupiła i zainstalowała 23 pyłomierzy – po jednym w każdej miejscowości. Konkretne rozmowy dotyczące możliwości i warunków stworzenia sieci czujników jakości powietrza w Gminie Zabierzów trwały od listopada 2016 r., a ich finalizacja była możliwa po uchwaleniu budżetu gminy Zabierzów pod koniec stycznia 2017 r.
Obecnie w każdej miejscowości Gminy został zainstalowany czujnik jakości powietrza. W pyłomierze zostały wyposażone w pierwszej kolejności szkoły w: Brzeziu, Bolechowicach, Brzoskwini, Kobylanach, Nielepicach, Rudawie, Rząsce, Zabierzowie i Zelkowie. Pomiary dostępne są pod adresem: https://airly.eu/map/pl/
Kolejnym celem było pozyskanie profesjonalnej stacji badawczej jakości powietrza, działającej w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Gmina Zabierzów już we wcześniejszych latach podejmowała próby pozyskania takiego urządzenia. Ostatecznie pod koniec 2018 r. zapadła decyzja o lokalizacji stacji badawczej w Zabierzowie, w tym celu miały miejsce spotkania i wizja w terenie wraz z przedstawicielami Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska i Krakowskiego Alarmu Smogowego.
Od 1 stycznia 2019 r. przy rynku w Zabierzowie działa stacja Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Stacja wykonuje pomiary pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu – pierwotnie wyniki pomiarów określane były wyłącznie metodą manualną. Od października 2019 r. stacja posiada automatyczny pobornik pozwalający na bieżący odczyt pomiarów.
Napotkane utrudnienia w realizacji poprawy stanu jakości powietrza ze szczebla gminnego:
