Projekt EKO-TEAM

Najważniejsze informacje o realizacji projektu EKO TEAM

1) Program, w jakim był realizowany

Projekt Eko Team jest współfinansowany ze środków instrumentu ELENA w ramach Programu Horyzont 2020. Umowa pomiędzy Stowarzyszeniem Metropolia Krakowska a Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) została zawarta 31 marca 2020.

2) Czas trwania projektu

Projekt rozpoczął się 1 kwietnia 2020 roku. Pierwotnie projekt miał być realizowany do 31 marca 2023 r., jednak w wyniku podpisania aneksu do umowy termin realizacji został wydłużony do 31.01.2024. Całość została podzielona na półroczne okresy sprawozdawcze, dzięki czemu łatwiej można było monitorować efekty projektu.

3) Wysokość dofinansowania i źródło

Łączny budżet projektu to 3 000 000 Euro. 90% tej kwoty, tj. 2 700 000 Euro, stanowi dofinansowanie z instrumentu ELENA, zaś 10 % kwoty, tj. 300 000 Euro, to wkład własny SMK.

Konstrukcja budżetu składa się z dwóch elementów:

- Koszty personelu: 2 880 000 Euro,

- Koszty podwykonawstwa: 120 000 Euro.

4) Cel projektu i ekodoradcy

Projekt jest efektem długofalowej polityki gmin członkowskich Stowarzyszenia Metropolia Krakowska w dziedzinie poprawy jakości powietrza. Celem projektu było zbudowanie sieci ekodoradców działających w każdej z gmin Metropolii Krakowskiej. W 15 gminach MK zatrudniono 44 ekodoradców.

5) Najważniejsze zadania ekodoradców

Podczas trwania projektu do zadań ekodoradców należało m.in.:

- kontaktowanie się z mieszkańcami gminy, w celu udzielania porad i świadczenia doradztwa w zakresie poprawy efektywności energetycznej budynku, zastosowania nowego ekologicznego źródła ciepła, inwestycji w instalacje odnawialnych źródeł energii

- doradztwo było świadczone poprzez kontakt telefoniczny, mailowy oraz osobiście – w urzędzie, w domu mieszkańca, podczas spotkań i wydarzeń;

- pomoc mieszkańcom w sporządzeniu wniosków aplikacyjnych (np. program PONE, program Czyste Powietrze) i  innej dokumentacji koniecznej do otrzymania dofinansowania do inwestycji oraz jej przeprowadzenia i rozliczenia;

- prowadzenie lokalnych kampanii informacyjnych i edukacyjnych dla mieszkańców,

- dokumentacja inwestycji w projekcie.

6) Najważniejsze etapy realizacji

Pandemia i inne niekorzystne zjawiska

Rozpoczęcie projektu zbiegło się w czasie z początkiem pandemii COVID-19 oraz lockdownem. Urzędy były zmuszone ograniczyć swoją dostępność dla mieszkańców, a tym samym kontakt z ekodoradcami. Zagrożenia wynikające z sytuacji epidemiologicznej, powodowały, że mieszkańcy w obawie o swoje zdrowie również ograniczali zapraszanie ekodoradców do swoich domów, w których znajdują się m.in. osoby starsze. W okresie pandemii utrudniony był nie tylko kontakt z mieszkańcami. Wykonawcy robót budowlanych związanych z wymianą źródła ciepła oraz termomodernizacji budynków często borykali się z problemami znacznych wzrostów cen, dostępności materiałów oraz opóźnieniami w dostawach. To wszystko dopełniała obawa przez znacznymi wzrostami cen gazu. Tym samym, pomimo dostępności sieci gazowej, wielu mieszkańców odrzucało możliwość wymiany bezklasowego pieca opalanego węglem.

Innymi niekorzystnymi zjawiskami wpływającymi na realizacje projektu były:

- zmiany w ustawie o odnawialnych źródłach energii w zakresie rozliczania energii wytworzonej z instalacji fotowoltaicznych,

- długi okres oczekiwania na rozpoczęcie prac przez firmy świadczące usługi w zakresie termomodernizacji, wymiany kotłów i instalacji OZE,

- informacja przekazana przez Polską Spółkę Gazowniczą (PSG) o braku środków na nowe przyłącza gazowe dla odbiorców indywidualnych,

- opóźnienia w realizacji inwestycji wynikające z ograniczeń PGNiG w zakresie nowych przyłączy i rozbudowy sieci gazowej,

- modyfikacja uchwały antysmogowej dla województwa małopolskiego – przesunięcie zakazu używania pieców bezklasowych z 1 stycznia 2023 r. na 30 kwietnia 2024 r.,

- przyznanie dodatku grzewczego – najwyższego dla kotłów węglowych,

- wysoka inflacja,

- kryzys energetyczny wywołany wojną na Ukrainie.

Lokalne kampanie informacyjne

Jednym z zadań ekodoradców było przygotowanie lokalnych kampanii informacyjnych dla mieszkańców. Celem tej aktywności było promowanie dbałości o jakość powietrza,  inwestycji w odnawialne źródła energii, wymianę źródeł ciepła na ekologiczne oraz korzyści jakie niesie  oszczędność energii.

Przykładowe kampanie informacyjne z kilku gmin:

W Gminie Zabierzów zostały zorganizowane 3 cykle spotkań we wszystkich miejscowościach Gminy Zabierzów:

1. 1.    Lipiec-wrzesień 2020 r. – przeprowadzenie 23 spotkań
2. 2.    Kwiecień-czerwiec 2021 r. – przeprowadzenie 23 spotkań
3. 3.    Kwiecień-czerwiec 2022 r. – przeprowadzenie 22 spotkań

Spotkania były promowane:

• w lokalnej prasie,
• na plakatach rozwieszanych przez sołtysów,
• w mediach społecznościowych,
• na stronie internetowej urzędu,
• poprzez zaangażowanie w wydarzenie sołtysów poszczególnych miejscowości.

Zakres konsultacji na spotkaniach obejmował: pomoc dla właścicieli budynków przy wypełnieniu i złożeniu  obowiązkowej  deklaracji, czym jest ogrzewany budynek, do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków; obsługę programu PONE (dopłata do kotła gazowego, kotła na pellet, pompy ciepła, ogrzewania elektrycznego); obsługę programu PGN (dopłata do kotła gazowego); informację w sprawie ogólnopolskiego programu dotacyjnego „Czyste powietrze” - dotacja od na docieplenie i wymianę źródła ogrzewania budynku; informację w sprawie łączenia programów dotacyjnych; informację w sprawie uchwały antysmogowej i terminów wymiany pieców węglowych; przekazania materiałów informacyjnych dotyczących pozostałych form wsparcia prowadzonych przez odrębne instytucje, np. ulga termomodernizacyjna.

W Wieliczce ekodoradcy przeprowadzili kampanię informacyjną dot. uchwały antysmogowej oraz konieczności wymian źródeł ciepła na ekologiczne, pomimo przesunięcia przez Sejmik Województwa Małopolskiego terminu likwidacji kotłów bezklasowych. Informowano o możliwości uzyskania środków finansowych na wymianę źródeł ciepła lub OZE oraz kompleksową termomodernizację.

W Biskupicach przeprowadzono trzy edycje konkursu ekologicznego pn. „BĄDŹ EKO” zachęcającego mieszkańców do podejmowania przedsięwzięć wpływających na poprawę jakości powietrza i efektywności energetycznej ich budynków.

W Niepołomicach przeprowadzona została akcja dostarczenia ulotek do każdego punktu adresowego informujących o możliwości skorzystania z dotacji na wymianę pieca, termomodernizacji oraz OZE. W Gazecie Niepołomickiej pojawiały się artykuły dotyczące zagadnień z zakresu ochrony powietrza, a stoisko ekodoradców było dostępne podczas imprezy „Czyste Lasy”.

W Skawinie, 19.06.2021 r. na płycie Rynku odbyły się Targi ekoCiepła. Podczas targów można było skorzystać z porad ekodoradców z Wydziału Ochrony Powietrza Referatu Efektywności Energetycznej. Ekodoradcy byli obecni również na wydarzeniu plenerowym pn. “Kino letnie” w Skawinie oraz na festynie z okazji 30-lecia istnienia marketu “Jan”. Ekodoradcy często odwiedzali również “czwartkowy plac targowy” nawiązując rozmowy z mieszkańcami podczas zakupów. 

Celem kampanii informacyjnej podsumowującej projekt Eko Team, jest nie tylko pokazanie efektów realizacji 5-letniego przedsięwzięcia angażującego 15 małopolskich gmin, ale przede wszystkim podziękowanie ekodoradcom oraz mieszkańcom Metropolii Krakowskiej za owocną współpracę na rzecz poprawy jakości powietrza oraz zachęcenie do nieustawania w wysiłkach, ponieważ w tej kwestii jest jeszcze wiele do zrobienia!

7) Najważniejsze osiągnięcia i etapy realizacji projektu

W czasie realizacji projektu Eko Team ekodoradcy:

- Kontaktowali się z mieszkańcami ponad 300 000 razy (kontakty telefoniczne, poprzez e-mail oraz wizyty mieszkańców w Urzędzie)

- Przeprowadzili prawie 16 500 wizyt w domach mieszkańców, którzy planowali inwestycje.

Dzięki zaangażowaniu ekodoradców mieszkańcy gmin Metropolii Krakowskiej:

- wymienili ponad 7500 pieców niespełniających norm,

- przeprowadzili ponad 1650 termomodernizacji budynków,

- wykonali ponad 4 000 inwestycji w Odnawialne Źródła Energii,

- łączny koszt przeprowadzonych inwestycji to prawie 273 000 000 zł.

Przełożyło się to na zmniejszenie zużycia energii oraz na znaczną redukcję CO₂:

- szacunkowa roczna ilość energii końcowej zaoszczędzonej w modernizowanych domach wyniosła o ponad 113 [GWh/rok],

- szacunkowa roczna produkcja energii końcowej z OZE przekroczyła 21 [GWh/rok],

- szacunkowa roczna redukcja emisji CO₂ wyniosła ponad 66 000 [t/rok].